Badania in statu nascendi w czasie epidemii SARS-CoV-2

Książka „Badania in statu nascendi w czasie epidemii SARS-Cov-2” jest zapisem dylematów badawczych związanych z realizacją projektu badawczego dedykowanego poszukiwaniu odpowiedzi na pytania, co pandemia zrobiła z uczniami, ich zachowaniami i postawami wobec instytucji szkoły, samych nauczycieli i co też się działo w ich domach w czasie zdalnego nauczania. Zwrot „Co z nami zrobiła pandemia?” jest dość potoczny, niemniej podpowiada, co było celem badań, a mianowicie zdefiniowanie konsekwencji czasu pandemii i zdalnego nauczania w życiu indywidualnym ucznia, jak i w jego życiu wspólnotowym w domu, wśród rówieśników, w szkole. W książce zaprezentowane jest powstawanie tego projektu, źródło zainteresowania samego badacza i jego motywacja ku temu, żeby wejść w przestrzeń doświadczanego czasu zarazy. Opisane są w niej dylematy socjologa penetrującego, badacza, który musi pokonać także swój lęk, strach i opory wynikające z zagrożenia epidemicznego, a jednocześnie nie może popaść w nonszalancję i ignorować realnych zagrożeń, które dotyczą zarówno badanych, jak i badaczy. Autor odsłania rozmaite kulisy namysłu badawczego, konceptualizacji projektu badań, ale – co szczególnie cenne – jego operacjonalizację, czyli przygotowania metod, technik i narzędzi badawczych z ich pilotażowym wykorzystaniem. Z uwagi na to, że pilotaż dokonywany był zarówno w czasie „poluzowania rygorów pandemicznych”, jak i ich ponownego zaostrzenia tym bardziej intrygujące jest, jakimi strategiami osłonowymi, zapewniającymi bezpieczeństwo dla obu stron kontraktu badawczego posłużył się Autor i jego Zespół.

Opracowanie jest bieżącym opisem badań realizowanych „tu i teraz” w czasie trwającej sytuacji kryzysowej. Z tego też powodu nosi znamiona wyjątkowego projektu badawczego, a z uwagi na  wysoki poziom autorefleksyjności autora i jego doświadczenia badawczego w sytuacjach i obszarach trudnych posiada cechy dojrzałej i intrygującej pozycji. W pierwszej części opracowania przedstawione są kwestie związane z wchodzeniem w czas zarazy, z faktografią zdarzeń obejmujących cały świat, tworzących obszar powszechnego ryzyka i zagrożenia. Wykorzystując odniesienia do literatury socjologicznej, filozoficznej czy psychologicznej, ukazano kontekst planowanych badań i odniesienia do podobnych zdarzeń z przeszłości.  Nieustannie Autor wplata w tok narracji dylematy, które sam musiał rozstrzygnąć, aby skutecznie i bezpiecznie odnaleźć się w terenie badań. Przedstawia trajektorię, którą wraz z Zespołem musiał przemierzyć od ryzyka, przez lęk ku zaufaniu w badaniach. Ze szczegółami opisuje w przywołanych epizodach kolejne przykłady własnych doświadczeń i sposoby neutralizowania lęku występującego po obu stronach. Wytwarza i/lub wchodzi w wyspy bezpieczeństwa, które umożliwiają wdrożenie procedury badań. Jednocześnie opracowuje ważny dokument: „Protokół etyczny badań”, który stanowi esencję przedstawianych treści.